لباس سنتی ایرانی قدیمی

لباس سنتی ایرانی قدیمی + زیباترین و قشنگ ترین مدل های لباس سنتی ایرانی در سایت پرشین سرا . امیدواریم این مطلب مورد توجه شما بزرگواران قرار گیرد.

لباس‌های محلی ایرانی، تنوع دلپذیری از پوشش خاص اقوام مختلف این سرزمین است که هویت و فرهنگ متفاوت هر قوم را به نمایش می‌گذارد.

لباس در سراسر جهان، نماینده بخشی از فرهنگ، تاریخ و هویت هر کشور شناخته می‌شود. وجود اقوام مختلف گیلک، آذری، کرد، لر، بلوچ، قشقایی، عرب، بختیاری، ترکمن و غیره در گوشه و کنار ایران و فرهنگ‌های متفاوت هریک از آن‌ها، تنوع دلپذیری از پوشش‌های رنگارنگ را در کشور پدید آورده است. به عبارت بهتر، در هر برش، ‌دوخت و تزیینات خاص لباس‌های سنتی ایرانی، نمادی از فرهنگ هر قوم یا قبیله را می‌توان یافت.

لباس‌هایی که با توجه به نوع آب‌و‌هوا در مناطق مختلف از جنس‌ها و رنگ‌های گوناگون تهیه می‌شوند و خود به‌تنهایی می‌توانند معرف گوشه‌ای از هویت هر فرد، سن و سال، تجرد یا تاهل، موقعیت اجتماعی و مواردی از این دست باشند.

هرچند استفاده از این لباس‌ها در برخی از استان‌ها رو به فراموشی است، همچنان بخشی از اقوام ایرانی به پوشیدن لباس‌های خاص خود اصرار دارند و عده‌ای دیگر، در جشن‌ها و آیین‌های مختلف به سراغ آن می‌روند. در این نوشتار با بخشی از لباس‌های زیبای محلی آشنا خواهید شد که در جای‌جای ایران و توسط اقوام مختلف این سرزمین استفاده می‌شوند.

تنوع آب و هوایی ایران در کنار آداب و رسوم و فرهنگ‌های قومی قبیله‌ای، پوشش‌های مختلفی را در اقصانقاط کشور پدید آورده است. پوشش‌هایی که با طراحی خاص و رنگ‌های متفاوت، هریک به‌تنهایی می‌توانند معرف بخشی از تنوع فرهنگی ایران‌زمین باشند. برخلاف جوامع شهری که سبکی واحد را در پوشش خود رعایت می‌کنند، مردمان نواحی مختلف ایران، الگوی متفاوتی در لباس پوشیدن دارند. الگویی که از فلسفه‌ای خاص سخن می‌گوید و در پس همه طرح‌ها و رنگ‌های آن، بخش وسیعی از سنت و فرهنگ و هویت ایرانی را می‌توان جست‌و‌جو کرد.

فلسفه لباس‌های محلی ایران نیز در نقاط مختلف و بنا بر جغرافیای محیط، سن و سال، تجرد یا تاهل، جایگاه و موقعیت اجتماعی، تیره و قبیله و موارد مشابه تعریف می‌شود. مردمان شمال ایران با الهام از طبیعت سبز و شاداب خود، لباس‌های رنگین و شادی بر تن می‌کنند. مردمان ناحیه جنوب کشور، گرمای هوای شرجی را با پوشیدن لباس‌های نازک و خنک به تعادل می‌رسانند. فلسفه لباس مردم ناحیه کویر نیز هم‌خوانی عجیبی با جغرافیای زندگی آنان دارد و از این جهت،‌ اغلب به سراغ رنگ سپید می‌روند تا تحمل گرمای خشک ناحیه بیابانی راحت‌تر باشد.

اهالی نواحی کوهستانی و عشایر، از شلوار بسیار گشاد استفاده می‌کنند تا تردد راحت‌تری داشته باشند و در نواحی سردسیر، کلاه و روسری پشمی بر سر می‌گذارند تا از سرمای هوا در امان بمانند. به‌طور کل، فلسفه هریک از لباس‌های محلی زنان و مردان اقوام ایرانی در سازگاری با طبیعت و نوع زندگی آن‌ها و نیز ارزش‌های فرهنگی هر قوم تعریف می‌شود.

لباس‌های مردم ایران‌زمین چون بسیاری از دیگر نقاط دنیا، با تاثیر مستقیم از عوامل محیطی، آب‌و‌هوای محل زندگی، اعتقادات مذهبی و باورهای فرهنگی شکل گرفت و در گذر زمان، گاه با تغییر و تحولات جزئی نیز روبه‌رو شد.

مهم‌ترین ویژگی مشترک لباس اقوام ایرانی به‌خصوص لباس بانوان ایرانی در گذشته، تنوع رنگی بسیار بود. پیشینیان این سرزمین تاکید بسیاری به استفاده از رنگ‌ها در لباس‌های خود داشتند و معتقد بودند که رنگ لباس باید نشاط روحی ایجاد کند. از این جهت، لباس سنتی زنانه در میان اقوام مختلف این سرزمین، جشنواره‌ای از رنگ‌های مختلف را به نمایش می‌گذارد.

معمولا لباس‌ها را با انواع دوخت‌های تزیینی، سنگ و مهره و سکه و سوزن‌دوزی‌های ابریشمی زینت می‌دادند تا چشم‌نواز جلوه کند. علاوه بر زیبایی، کاربردی بودن این لباس‌ها نیز همواره مدنظر قرار می‌گرفت و حتی زنان عشایر با وجود لباس‌های بلند و گشاد و چندلایه، به‌سادگی می‌توانستند کارهای روزمره خود را انجام دهند.

برخی از این لباس‌ها در گذر زمان و به‌دلایل مختلف تغییر کرده‌‌اند یا کم‌رنگ شده‌اند؛ برای مثال، گاه استفاده از پارچه‌هایی چون ابریشم یا تزییناتی چون طلا و نقره در لباس‌های سنتی امروزی مقرون به‌صرفه نیست. برخی از هنرهای دوخت و دوز گذشتگان، منسوخ یا به دست فراموشی سپرده شده است یا با سلایق جدیدتر سازگاری ندارد.بسیاری از مردم به مرور زمان، ‌همرنگ شدن با جامعه را ترجیح دادند و لباس‌های محلی از کنج خانه به موزه‌ پیوستند یا تنها در مراسم خاص و تشریفاتی ظاهر شدند؛ با این حال، خوشبختانه هنوز برخی از اقوام ایرانی، چون گذشته به پوشیدن لباس‌های سنتی خود اصرار دارند و این فرهنگ اصیل را به نسل‌های بعد از خود نیز منتقل می‌کنند.

لباس محلی زیبای مردمان آذربایجان از دیرباز نشان از ویژگی‌های هنری، تاریخی، قومی و مذهبی آنان داشته است. پوششی متمایز که رنگ در آن حرف اول را می‌زند و تزییناتی چون حاشیه‌دوزی گلابتون، منجوق‌دوزی، چین‌دوزی و… جلوه آن را دو چندان می‌‌کند. به‌طور کلی، سه قسمت سرپوش، تن پوش و پاپوش، ماهیت لباس محلی آذری را تشکیل می‌دهد. لباس‌هایی که پس از قرن بیستم، تنها در میان عشایر و روستاییان به سیاق گذشته وجود دارد.پارچه‌هایی که برای تهیه این لباس‌ها استفاده می‌شود، معمولا در زنان از جنس ابریشم، ترمه یا مخمل است و لباس‌های مردانه نیز اغلب از پارچه‌های پشمی دوخته می‌شود. این پارچه‌ها بر اساس بودجه و توان مالی افراد قابل‌تغییر است و آن را می‌توانند با حریر، تافته، دریاکنار، مل‌مل، کودری، فاستونی، آیناگولی، اوتماسینار، متقال، شالموز و چیت نیز جایگزین کنند.

لباس کردی از قدیمی‌ترین و متنوع‌ترین لباس‌های محلی ایرانی به شمار می‌آید که پیشینه‌ای به قدمت اقوام کرد این سرزمین دارد. در نخستین تصاویری که لباس کردی را به نمایش گذاشته است، نقش‌برجسته‌های هخامنشی خودنمایی می‌کند. مردانی که در حجاری‌های ورودی کاخ آپادانا دیده می‌شوند نیز لباسی مشابه لباس محلی کردی بر تن دارند.مردمان این ناحیه هنوز از پوشش سنتی خود به‌صورت روزمره استفاده می‌کنند و راحتی و نشاط را هم‌زمان به خود هدیه می‌دهند. این لباس‌ها چون دیگر پوشش‌های محلی ایرانی از اجزای مختلفی تشکیل شده است و به غیر از تفاوت‌های جزئی، در کلیت شباهت بسیاری به یکدیگر دارد. بر اساس منطقه، پوشش زنان و مردان کرد نیز به نام‌هایی چون لباس اورامی، سقزی، مریوانی و عناوینی از این دست نام‌گذاری می‌شوند.

قوم لر به‌عنوان یکی از اصیل‌ترین اقوام ایرانی شناخته می‌شوند که آن‌ها را به دو گروه لر بزرگ و کوچک تقسیم می‌کنند. ایل بزرگ بختیاری، طوایف ممسنی و بویراحمدی را «لر بزرگ» و مردمان لرستان امروزی و بخش‌هایی از همدان و ایلام را به‌عنوان «لر کوچک» می‌شناسند. لباس محلی هر دو گروه در کلیات یکسان است و تنها تفاوت‌های کوچکی در ایل‌های مختلف به چشم می‌خورد.هم‌‌زیستی مردم لر زبان با طبیعت (چون سایر اقوام ایرانی) و ویژگی‌های جغرافیایی اقلیم آن‌ها، نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای در طراحی لباس‌های سنتی این قوم دارد. این لباس‌ها به دو دسته کلی لباس محلی لری فیلی و لباس محلی بختیاری تقسیم می‌شوند. لری فیلی لباس مخصوص مناطق لرستان و همدان و ایلام را گویند و لباس محلی بختیاری نیز چنانچه از نامش بر می‌آید، به عشایر بختیاری اختصاص دارد که غرب اصفهان، شرق لرستان و شرق، شمال شرق و جنوب شرق خوزستان، قلمرو آن‌ها را تشکیل می‌دهد. لباس لری استان کهگیلویه و بویراحمد نیز در خرداد ماه سال ۱۳۹۷ خورشیدی به ثبت ملی رسید.

لباس سنتی مردم ابیانه از جمله جاذبه‌های این روستای تاریخی زیبا به حساب می‌آید. لباسی که هنوز در میان اهالی آن رواج دارد و در حفاظت از این میراث، از خود تاکید و تعصب نشان می‌دهند. شلوار مشکی گشاد آقایان و چارقدهای رنگین بانوان ابیانه، ترکیبی زیبا از اقلیم این روستا و فرهنگ مردمانش را به نمایش می‌گذارد. لباس سنتی ابیانه به‌عنوان میراث فرهنگی ناملموس کشور در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

سیستان و بلوچستان از مناطق کهن ایران‌زمین به شمار می‌آید که پیشینه فرهنگی به قدمت اعصار گذشته دارد. آب‌وهوای خشک و بیابانی این منطقه، اولین و مهم‌ترین عامل اثربخش در نوع پوشش مردمان این خطه است. مردمان بلوچ جز معدود اقوام ایرانی هستند که همچنان به لباس محلی خود پایبند مانده‌اند و حتی در سفر به سایر شهرها نیز با لباس سنتی خود ظاهر می‌شوند.لباس مردان در اوج سادگی طراحی شده و لباس زنان این قوم (با وجود طرح و دوخت مشابه با نوع مردانه) سرشار از ظرافت و زیبایی است. الیاف ابریشمی، هنر چشم‌نواز سوزن‌دوزی بلوچی و استفاده از طرح‌های اصیل ایرانی، لباس محلی بلوچستان را به یکی از فاخرترین لباس‌های سنتی و حتی به زعم برخی، گران‌ترین لباس ستنی ایران تبدیل کرده است.تفاوت در فرم و ساختار لباس و شلوار با وجود شباهت ظاهری، نشان از منطقه یا طایفه‌ای خاص دارد. از این جهت، از نوع پوشش و نوع دوخت اهالی شهرهای مختلف بلوچستان، می‌توان پی برد که به کدام ناحیه یا به چه طایفه‌ای تعلق دارند.

مردمان سواحل نیلگون خلیج فارس به‌دلیل زندگی در هوای گرم و شرجی، به سراغ لباس‌های سبک و نازک و راحت رفته‌اند. اقوام متعددی چون لرها، ترک‌ها، عرب‌ها، عشایر قشقایی، تبریزی‌ها و کردها در این ناحیه از کشور زندگی می‌کنند. ازاین‌رو، پوش‌های محلی مردمان این خطه کمی متفاوت‌تر از نقاط دیگر کشور به نظر می‌رسد. بخش بزرگی از ساکنان اطراف خلیج فارس را اعراب تشکیل می‌دهند و عشایر منطقه، دیگر گروه بزرگی هستند که در این ناحیه زندگی می‌کنند.نقطه اشتراک ساحل‌نشینان جنوب ایران که با لقب بندری نیز شناخته می‌شوند، پوشاک سبک، خنک، نازک و گشاد آن‌ها است. به‌طور کلی، نوعی شباهت ساختاری در لباس اهالی شهرهای بوشهر، بندرعباس، ‌قشم و نواحی اطراف وجود دارد و در این میان، متداول‌ترین نوع پوشش بندری با عنوان لباس محلی هرمزگان شناخته می‌شود.

لباس زنان قشقایی از پوشیده‌ترین و آزادترین لباس‌های موجود است که علاوه بر ظاهر زیبا، از بدن آن‌ها در برابر سرما و گرما محافظت می‌کند. این لباس با فصول مختلف سال تناسب دارد و ارزش اقتصادی خانوار در آن به‌طور کامل رعایت شده است تا هرکسی بنا بر بودجه خود، بتواند از این لباس‌های شاد و رنگین استفاده کند. وجه تمایز طایفه‌های مختلف قشقایی را در نوع و رنگ لباس و پیشانی‌بند می‌دانند؛ اما به‌طور کلی، پوشاک زنان عشایر شامل کلاهک، آرخالق، تنبان و پاپوش می‌شود که با الهام از طبیعت و به رنگ‌های مختلف آن را تولید می‌کنند.