لباس کردی کرمانشاهی

لباس کردی کرمانشاهی + شیک ترین و جذاب ترین مدل های لباس محلی کرمانشاهی در سایت پرشین سرا . امیدواریم این مطلب مورد توجه شما بزرگواران قرار گیرد.

کرمانشاه استانی مرزی در غرب ایران است که از جنوب و شمال با دو استان کردنشین دیگر، یعنی ایلام و کردستان محدود شده است. لرستان و همدان دیگر استان های مجاور کرمانشاه است و این استان با کشور عراق در غرب نیز مرز مشترک دارد. آب و هوای این خطه را چهارفصل گویند به گونه ای که در هر بخش با نوع خاصی از آب و هوا مواجه می شویم.

بیش از نود درصد جمعیت این استان را کردها تشکیل می دهند. در رابطه با لباس کرمانشاه باید گفت از آنجا که این استان در میان دو استان کردنشین دیگر قرار گرفته است، نشانه هایی از هر دو لباس در آن یاقت می شود.

امروزه پوشیدن لباس محلی در کرمانشاه رواج چندانی ندارد. اما در قدیم زنان دو مدل لباس می پوشیدند که یکی از آنها بیشتر به لباس زنان کردستان نزدیک است. در این مدل زنان روی پیراهنشان که کراس نام داشت، جلیقه مانندی به نام کوا به تن می کردند که از جنس مخمل بود. زنان کرمانشاه به ویژه در سنین بالا از رنگ های تیره عموماً مشکی یا سورمه ای برای لباسشان استفاه می کند، برعکس زنان مسن کردستان که تماماً روشن می پوشند.

زنان کرمانشاه شالی نه چندان حجیم در زیر کوا به دور کمر می بندند که ساده بود. آنها همچنین سربندی بزرگ از جنس ابریشم تیره رنگ دور سر میپیچیدند که ساده و بدون تزیینات بود. در تیپ دوم زنان سنندجی که شباهت بیشتری به لباس ایلامی ها دارد پیراهن اندکی از کراس کوتاهتر است یعنی حدود ده سانت بالاتر از مچ پا می ایستد. این لباس را بدون شلوار با جوراب مشکی ساق بلند می پوشند و سربندشان را کاملاً باحجاب به دور سر می بندند. پیراهن در اینجا از کمر به پایین چین می خورد، اما کراس فاقد چین است. آنها همچنین یک کفش تخت ساده می پوشند. و جلیقه ای روی لباس که بسیار گشادتر از سوخمۀ سنندجی است، تا بالای کمر می رسد و نواردوزی شده است.

مردان کرمانشاه در چهار شهر از جمله پاوه، جوانرود، روانسر و نوسود لباس های کاملاً سنندجی می پوشند. مردم این شهرها که امتداد اورامان کردستان است، اهل تسنن هستند. شلوار کردی این مردان از شلوار سنندجی راسته تر است. آنها سربندهایی نازک اندازۀ روسری به دور سر می بندند و کلاش به پا می کنند. لباس مردم شهرهایی چون صحنه، کرمانشاه، سراب و کنگاور بیشتر به لباس لکی و ایلامی ها شباهت دارد.

سربند، یکی از قسمت های مهم لباس کردی زنانه است که قدمت آن به دوران قبل از هخامنشی بازمی گردد و معروف ترین سربند در استان کرمانشاه مربوط به مناطق کلهر، سنجابی و گوران است. «سربند زنانه روی یک کلاه نیم کره ‎ای قرار می ‎گیرد (کِلاو، کُلو یا کِلو) که برای زنان جوان تر و دخترها حاشیه دوزی شده و برای زنان مسن ‎تر از مخمل ساده ‎ است. هر دو زنجیری دارند با سکه ‎های نقره ای که در یک طرف دوخته شده و از زیر چانه رد و در سمت دیگر قلاب می ‎شود. خانم ‎های مجرد، روسری توری سفید «دسمال» تا طول دو متر به سر می ‎کنند»

سربند برای زنان مسن به رنگ های تیره و برای زنان جوان به رنگ های روشن تر است و بستن سربند، ابهت خاصی به زنان می دهد. آنان زیر سربند یک کلاه عرق گیر بر سر می بندند و با مهره های رنگی که معمولاً به دست بند و پابند زن جفت می شود، سربند خود را با سکه و زیورآلات به شیوه ی سنتی خود تزئین می کنند. «سربند زنان کرد این استان پرپشت است و از چندین دستمال کلاغی ریشه دار تشکیل می شود. گاه نیز بانوان کرد، به ویژه دختران و نوعروسان به جای سربند، از کلاهک یا عرقچین منجوق دوزی شده استفاده می کنند»

در واقع، پوشش سربند بانوان کرد در کرمانشاه سه نوع است که شامل «کت»، «گل ونی» و «سرون» می شود و زنان و دختران براساس سن و جایگاه، یک نوع از این سربندها را به سر می بندند. گل ونی به خاطر وجود رنگ های شاد، مخصوص دختران جوان است و خانم های میان سال از سربندهایی به رنگ تیره و قهوه ای استفاده می کنند. «زنان متأهل موهای شان را می ‎بافند و آن را روی کلاه حلقه کرده، و اطراف صورت را آزاد می ‎گذارند، یا آن که از پشت روی شانه ‎ها می ریزند. پارچه ‎ی مستطیل شکل، از ابریشم تیره را تا کرده، به عنوان پیشانی ‎ بند روی پیشانی قرار می ‎دهند. دو طرف آن از پشت سر گره می خورد؛ سپس آن را برگردانده و مجدداً روی پیشانی گره می ‎زنند. روی این پیشانی بند، دستمال سری بلند، رنگی (گُل ‎ونی) و منگوله ‎دار، دور سر از راست به چپ پیچیده می ‎شود که منگوله ‎ ها گردتاگرد آن آویزان می گردند.

در بعضی نواحی، از دستمال سر دیگری استفاده می ‎شود که به آن «دستمال سر»، «مشکی» یا «بویمه» گویند. وقتی دختران بیرون می ‎روند، یک شال ابریشمی سیاه و مستطیل شکل (ماشته) روی شانه ‎های شان انداخته و آن را زیر گلو گره می ‎زنند. در این ناحیه، شال بخش لازم لباس روزانه به شمار نمی ‎رود»

زیرپیراهن زنان کرد این منطقه، ساده و بلند است و تا پشت پا می رسد. جنس این زیرپیراهن معمولاً از چلوار است و برشی ساده دارد. آستین آن کاملاً ساده و یقه ی آن گرد است و هر دو با دکمه ی ساده ای بسته می شوند. آستین، برشی ساده دارد و مچ آن نیز با دکمه بسته می شود. یقه ی زیرپوش نیز با دکمه جمع می شود.

پیراهن زنان کرد بلند و گشاد است و معمولاً آن را از پارچه ی گل دار تهیه می کنند. جنس پیراهن بانوان این ناحیه، گاهی مخمل الوان و گاهی پارچه هایی با جنس دل خواه و طرح گل دار است. برش این پیراهن بسیار ساده است و بلندای آن تا مچ پا می رسد. یقه ای به شکل هفت دارد. آستین آن که کاملأ ساده و راسته است و اکثرأ بدون آستین دوخته می شود؛ ولی اگر به آن مچ اضافه کنند، برایش دکمه ای برای بسته شدن می گذارند.

جلیقه یا کُلُنجِه، یکی از پوشاک های زیبای بومی و مورد علاقه ی زنان کرد این استان است؛ زیرا علاوه بر رنگ، با برش و وضع تزئین خاص خود، امکان استفاده از تزئینات و زیورآلات را به بانوان می دهد. کُلُنجِه، نیم تنه ای است که روی پیراهن بلند می پوشند و در اورامان آن را «جلزقه» یا «سُخمه» یا «سوخمه» می نامند و از پارچه ی زری یا مخمل های الوان دوخته می شود و دارای آستر و گاه لفاف است. جلیقه، یکی از پوشاک زیبای بومی و مورد علاقه ‎ی زنان کرد کرمانشاهان پوششی بی آستین تا ناحیه ی کمر است. یقه ی آن به شکل هفت یا سه گوش و گاه دارای برگردان است. بر کناره های آن (از بالای یقه تا گوشه ها و پهلوها) به پهنای حدود سه انگشت (یک برگردان ساده ی پنج سانتی)، یراق دوزی و نواردوزی می شود. زنان کرد روی این تزئینات، سکه ها و زیورهای زیادی نصب می کنند؛ به طور کلی، جلیقه ی بانوان کرد، یکی از مهم ترین قسمت های لباس است.

نیم تنه یا یل بانوان کرد این منطقه از لحاظ شکل اساسی، تفاوتی با یل های زنان دیگر نقاط ندارد. یل نیز پوششی است که قد آن نیز همانند جلیقه ی کوتاه است با این تفاوت که آستین دارد. جنس آن مانند جنس جلیقه، مخمل الوان یا زری مرغوب است. آستین یل ساده و گاهی لبه ی آن سنبوسه دار است؛ اما عموماً آن را بدون سنبوسه (زایده ی مثلثی شکل پایین آستین) و با یک چاک کوتاه در ناحیه ی مچ می دوزند. دو کناره ی جلوی یل، هنگام پوشش از هم با فاصله می ایستد و به هم نمی رسد و برای تزئین، معمولاً آن را چرخ دوزی یا گاهی نواردوزی می کنند. «بالاپوشی بلند، آستین ‎دار و آستردار با نوارها یا سکه هایی که یقه را زینت می دهد در زمستان روی آن (یل یا سَلته) پوشیده می ‎شود که «کوتِر» یا «قِوا» نام دارد. نوع دیگری از بالاپوش که احتمالاً روی اولی پوشیده می ‎شود، از مخمل سیاه است که کمر آن تنگ بوده و روی سینه، زیر یقه ‎های برگشته دکمه می ‎شود و به آن «کَوا»، «زبون»، «زَوون» یا کمرچین می گویند» (اندروز، ۱۳۸۲، ۲۷۸).

قبا مانند پیراهن تمام قد و بلند است و تا پشت پا می رسد. جنس قبای از مخمل ‎های الوان است و آستری از جنس پارچه های گل دار دارد. آستین های آن کاملاً ساده است؛ البته قباهایی که در فصل زمستان استفاده می شوند، بیش تر مشکی هستند. این قبا تقریباً هم اندازه ی پیراهن دوخته می شود. یقه ی آن به صورت هفت بسیار کوچک است و در قسمت جلو تا پایین دو لبه ی قبا به حالت منحنی، جدای از هم می ایستد.

شلواری که در قوزک دکمه می ‎شود، به شِوال جافی و لباس های زیر کوتاه تر «ژِر ـ شوال» و «شُوال ـ کُل» مشهور است. شلوار بانوان این منطقه نیز کاملاً شبیه شلوارهای رایج دیگر مناطق کردنشین کشورمان است. جافی شلواری مانند شلوار مردان است. این شلوار را زنان کرد، به ویژه زنان روستایی هنگام کار می پوشند. در سایر مواقع، زنان شلواری گشاد از جنس حریر به پا می کنند. این شلوار دو ساقه و یک میان ساق پهن چهارگوش دارد. کمر آن و دمپای ساق ها لیفه ‎ای است و با بندی، در حدود مچ پا جمع می شود. از لیفه ی کمر به پایین، به پهنای بیست سانتی متر پارچه ای به شلوار دوخته می شود که آن را سفید انتخاب می کنند و ساق ها از پارچه های ساتن و گاه گل دار تهیه می شود.

امروزه بانوان کرد به کفش های شهری گرایش پیدا کرده اند؛ ولی پاپوش معمول و بومی زنان کرمانشاهان، همان کفش دست باف رنگین است که به گیوه ی کرمانشاهی مشهور است. رویه ی این گیوه که حالت تزئینی دارد، توسط بانوان بافته می شود و تخت آن توسط «تخت کش» آماده می شود و گیوه دوز، رویه و تخت کفش را به هم وصل می کند. نخ رویه عموماً از پشم و رایج ‎ترین آن سفید یا شیری است. گیوه های کرمانشاهی در رنگ های مختلف موجود است و می توان آن را با رنگ لباس کردی هماهنگ کرد. تقریباً حدود پنجاه نوع گیوه در این شهر یافت می شود که در عین راحتی، زیبایی خاصی هم دارند.

لباس زنان کرمانشاهی، نمونه ی ارزش مندی از لباس زنان ایرانی است. قدمت، پوشیدگی و تنوع آن در رنگ، سه ویژگی ارزش مند لباس زنان این منطقه است که سبب ماندگاری و تمایز آن شده. لازم به ذکر است لباس کرمانشاهی، تنها لباس تماماً دست دوز در غرب کشور است و با استفاده از پشم ریسیده دوخته می شود. به اعتقاد نگارنده، باید در تلاش برای اعتلای فرهنگ ایرانی، لباس مناطق مختلف ایران، هم چون اقوام ترک و کرد که نمادی از هویت ملی، قومی و فرهنگی کشور است گام برداشته و پوشش های سنتی این اقوام را نسل به ‎نسل، حفظ و آن را زنده نگه داریم. رنگ های زیبای قرمز، نارنجی و زرد گیوه ‎ها، چین چین دامن لباس های زنان کرد و آراستگی بالاپوش و تزئین آن به انواع منجوق، ملیله و گلدوزی های زیبا و زربافت، ابهت و زیبایی آنان را چندین برابر می کند؛ زیبایی ‎ هایی که یادگار گذشته است و نباید به تاراج برود و دست های مان به سوی پوشاکی باز شود که طرحی از تمدن و فرهنگ ایرانی در آن نیست؛ پوشاکی که همواره طرح درماندگی می ‎دهد و بوی غربت و بیگانگی. لباس سنتی اقوام ترک و کرد را احیا کنیم؛ چراکه نماد ملی و نشان ‎ فرهنگی این مرز و بوم است.

زینت آلات زنان در این شهر، معمولاً عبارت است از گوشواره، سینه ریز، گلوبند، دست بند، سرکیس، کرمک یا حلیله ی طلا که به مچ پا بسته می ‎شود.